25 oktober 2024

Zzp’er of schijnzelfstandige: 4x dit zeggen rechters

Een van de meest gestelde vragen over schijnzelfstandigheid is: hoe weet ik nou of ik echte zzp’ers voor me heb werken of dat het schijnzelfstandigen zijn? Nou, door eens in wat rechtszaken over schijnzelfstandigheid te duiken. Want ja, er worden al rechtszaken over schijnzelfstandigheid gevoerd! Eén duidelijke conclusie: ook de uitspraken van rechters zijn verre van eenduidig. Nog meer reden voor jou om nú al voor te sorteren op 1 januari 2025 en te zorgen dat jouw flexpool 100% aan de regels voldoet. Bekijk de 4 zaken hieronder eens en test jezelf: is dit een zzp’er of een schijnzelfstandige? 

Case 1: Aafke's naaiatelier 

Aafke* is zzp’er. Zij wordt ingehuurd als coördinator van diverse naaiateliers die onder de coöperatieve vereniging ‘Zig-Zag’* vallen. Het is een leuke en uitdagende klus, vindt Aafke. De diverse naaiateliers zijn elk een aparte onderneming, zo is bepaald in de opdrachtovereenkomst voor een jaar die Aafke bij aanvang van de opdracht tekent. 

Aafke krijgt 25 euro per uur betaald en ze mag elke week maximaal 32 uur aan Zig-Zag factureren. Het verloningsbedrijf ‘Dubbele Munt’* krijgt 5% van dit bedrag en zorgt voor de afdracht van premies werknemersverzekeringen en loonheffing. ‘Dubbele Munt’ betaalt Aafke een netto salaris uit. 

Aafke heeft veel vrijheid bij het uitvoeren van haar werkzaamheden, maar is niet zomaar vervangbaar op de dagen dat ze ziek of op vakantie is. Er zijn geen specifieke afspraken gemaakt over werktijden, werkdagen, werklocaties of vakantie. Vrij in haar werk of niet, voor diverse beslissingen heeft Aafke wel goedkeuring nodig van hogerhand. Oh ja, en: andere opdrachtgevers heeft Aafke niet. 

Wat denk jij?

Rood. Aafke is een schijnzelfstandige. Ze heeft geen andere opdrachtgevers en werkt tot wel 32 uur per week voor Zig-Zag. Bovendien is er sprake van aansturing en gezag, want niet elke beslissing mag ze zelf nemen. Aafke loopt verder geen ondernemersrisico. Er is dus sprake van een arbeidsovereenkomst. 

Groen. Aafke is een zelfstandige. Ze heeft een grote mate van vrijheid binnen ‘Zig-Zag’ en haar werk is ook niet zomaar door een ander te doen. Er zijn bovendien geen afspraken gemaakt over werktijden- en dagen. 

Dit zegt de rechter 

De rechter stelt, op basis van de Deliveroo-uitspraak, dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Zo is er duidelijk een gezagsverhouding en loopt Aafke geen ondernemersrisico. 

Case 2: John, beveiliger 

John* is een bevlogen beveiliger. Als zzp’er laat hij zich inhuren voor diverse klussen. Dit keer werkt hij een half jaar voor beveiligingsbedrijf ‘Het Stevige Slot’*. Voordat John begint aan de opdracht, ondertekent hij een ‘Samenwerkingsovereenkomst Uitbesteding van Werkzaamheden’. Daar staat ondermeer in dat het tarief per opdracht wordt bepaald. 

John is blij met de nieuwe opdracht en gaat aan de slag. Per object dat hij bewaakt, krijgt hij aparte instructies. Ook moet hij het werk volgens de regels en uitgangspunten van ‘Het Stevige Slot’ uitvoeren. John draagt een jas en een shirt van het beveiligingsbedrijf. Hij wordt ingeroosterd zonder dat hij invloed op het rooster heeft, maar hij mag zich wel laten vervangen door een andere beveiliger. 

Om te voorkomen dat John er met de opdrachtgevers van het beveiligingsbedrijf vandoor gaat (en andersom), worden daar afspraken over gemaakt in het contract. John is – bij het aannamen van de opdracht - overigens duidelijk gemaakt dat hij als zzp'er ook de verplichting heeft voor andere opdrachtgevers te werken. John is zich bewust van het risico dat hij loopt in zijn werk en heeft een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. 

Wat denk jij?

Rood. John is een schijnzelfstandige. Er is namelijk sprake van aansturing en gezag. John draagt bovendien een jas en shirt van het beveiligingsbedrijf. Het is net of hij in dienst is. En andere opdrachtgevers heeft hij momenteel niet. Er is dus sprake van een arbeidsovereenkomst. 

Groen. John is duidelijk zelfstandig. Al wordt hij ingeroosterd, hij bepaalt zelf wanneer hij werkt. Vervanging is mogelijk. Bovendien krijgt hij per opdracht uitbetaald. John snapt dat hij eigen baas is, want anders had hij geen bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. 

Dit zegt de rechter 

Eerlijk is eerlijk, zo op het eerste gezicht bevat de case van John tal van elementen die hem als werknemer in loondienst omschrijven. Toch oordeelt de rechter anders en stelt dat er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst. John is dus een echte zzp'er. 

Case 3: Sander, medisch specialist 

Sander* werkt als intensivist op de intensive care van een ziekenhuis. Hij is daar helemaal in z'n element. Het ziekenhuis huurt Sander in als zzp’er voor minimaal 7 uur per week. Na een aantal jaar vertrekken twee collega-intensivisten. Sander staat te trappelen om een deel van hun vrijgevallen diensten op structurele basis in te vullen. 

Een probleem: het ziekenhuis ziet dat niet zitten. Sander krijgt helaas ruzie met zijn baas, waarna zijn zzp-opdracht wordt stopgezet. Hij stapt naar de rechter en stelt dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Hij doet immers precies hetzelfde werk als zijn collega-intensivisten in loondienst, zijn opdracht geldt voor onbepaalde tijd en hij werkt volgens het dienstrooster. 

Wat denk jij?

Rood. Sander is schijnzelfstandig. Hij is op papier dan wel zzp’er, in de praktijk is hij gewoon een van de medisch specialisten in het ziekenhuis. Er is sprake van een arbeidsovereenkomst.

Groen. Sander is zzp’er. Hij werkt in de basis slechts 7 uur in de week en hij bepaalt zelf hoe hij zijn werk uitoefent. 

Dit zegt de rechter 

Rood, meent de rechter. Sander wordt dan wel als zzp’er ingehuurd, maar op basis van het Deliveroo-arrest, blijkt toch echt dat er een arbeidsovereenkomst is tussen het ziekenhuis en Sander. Zo is Sander een van de artsen, houdt zich aan het dienstrooster en de protocollen, en verricht hij het werk áltijd in het ziekenhuis met apparatuur van het ziekenhuis. 

Case 4: Yannick, financieel administrateur 

Yannick* is helemaal thuis in financiële administratie en HR-werkzaamheden. Als zzp’er werkt hij veel voor een gezellig familiebedrijf dat bronzen beelden maakt. Hij zet de betalingen klaar en regelt de btw-aangifte. Leuk werk, vindt hij. Inmiddels doet hij het al tien jaar. 

Hij regelt voor het bedrijf ook HR-werkzaamheden zoals het kopiëren van contracten en paspoorten. Mutaties op het gebied van arbeidsomstandigheden geeft hij door aan een extern loonadministratiekantoor. 

Yannick werkt op de uren waarop het hem uitkomt en hij werkt vaak thuis, maar ook wel eens op kantoor bij het familiebedrijf. Hij krijgt goed betaald voor zijn werkzaamheden en stuurt aan het eind van elke maand een factuur. Hoewel hij  vooral voor het familiebedrijf werkt, doet hij ook soms wat voor andere opdrachtgevers. 

Wat denk jij?

Rood. Yannick werkt al jaren voornamelijk voor dezelfde opdrachtgever. Dat lijkt wel erg op het werken voor een vaste baas. Hij heeft maar weinig andere opdrachtgevers. Yannick is schijnzelfstandig. 

Groen. Yannick is zzp’er. Hij bepaalt zelf op welke locatie hij werkt en op welke uren. Als hij op vakantie gaat, hoeft hij dat niet door te geven aan het familiebedrijf. Hij heeft een eigen leaseauto en computer. En Yannick krijgt een goed uurtarief voor zijn werkzaamheden. 

Dit zegt de rechter 

De rechter oordeelt dat Yannick zzp’er is. Zo stelt de rechter onder meer: 'de wijze waarop de werktijden en werkzaamheden werden bepaald, bevat nauwelijks elementen die op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst wijzen, maar lijkt kenmerkend voor de uitvoering van een overeenkomst van opdracht'.

*Alle (bedrijfs)namen in de casussen zijn gefingeerd; de casussen zelf zijn echt gevoerd. 

Schijnzelfstandigheid: wat vinden rechters belangrijk?

Best lastig hè, inschatten wat onze rechterlijke macht oordeelt? 

Wat in ieder geval belangrijk is, is of er een gezagsverhouding is tussen de werkgever/opdrachtgever en de werkende, en of er sprake is van feitelijke leiding en toezicht. Maar: de grenzen van die definitie zijn vrij onduidelijk en er wordt dan ook veel over geprocedeerd. De rechterlijke uitspraken in die zaken noemen we jurisprudentie. Maar ook die jurisprudentie geeft nog niet 100% duidelijkheid.  

Zo oordeelde de Rechtbank Amsterdam dat taxichauffeurs die via de Uber-app werkten, schijnzelfstandigen waren. Het Gerechtshof Den Haag vond echter dat de zzp-chauffeurs die voor Transvision werkten, wel degelijk zelfstandigen waren en niet als werknemers konden worden aangemerkt. De chauffeurs hadden volgens de rechter voldoende vrijheid hadden in de manier waarop ze hun werk uitvoerden, waaronder het accepteren of weigeren van ritten, en konden zelf hun tarieven bepalen. Er was geen sprake van een gezagsverhouding die kenmerkend is voor een arbeidsovereenkomst.  

Wat ook zwaar lijkt te wegen, is de vraag of zzp’ers de vrijheid hebben om voor andere opdrachtgevers te werken. Daarom zijn freelancers bij de NOS en fotografen bij Sanoma volgens de rechter echte zelfstandigen en geen werknemers.  

Waar gaat de Belastingdienst eerst handhaven? 

Het is op dit moment nog onduidelijk hoe en waar de Belastingdienst zal beginnen met handhaven. Het meest logische is dat de Belastingdienst gaat handhaven bij opdrachtgevers waarbij het vermoeden groot is dat er veel zelfstandigen rondlopen die eigenlijk gewoon in loondienst zouden moeten zijn. En dat kan in 2025 leiden tot een forse naheffing en in 2026 ook tot boetes

Check jouw zzp'ers met de Zzp Risicocheck

Werk jij met zzp'ers en wil je weten of je een risico loopt op een bezoekje van de Belastingdienst? Doe onze Zzp Risicocheck en leer direct of je actie moet ondernemen. 

account_circle

Elske - 25 oktober 2024